Þróun eftirlauna – val um meðaltals- eða eftirmannsreglu
Þegar þú ferð á eftirlaun miðast eftirlaunagreiðslur við þau laun sem þú hafðir við starfslok (eða hærra launað starf fyrr á starfsævinni, eins og lýst er á eftirlaunasíðunni). Eftirlaunin breytast svo í takt við launaþróun, annað hvort eftir meðaltalsreglu eða eftirmannsreglu.
Almenna reglan er að eftirlaunin fylgi meðaltalsreglu, en þá fylgja eftirlaunin vísitölu lífeyrisskuldbindinga fyrir opinbera starfsmenn frá 1997. Hagstofan reiknar þessar breytingar mánaðarlega út frá þróun launa hjá öllu opinberu starfsfólki ríkis og sveitarfélaga.
Sjóðfélagar sem hefja eftirlaunatöku í beinu framhaldi af starfi geta þó valið að eftirlaunagreiðslur breytist samkvæmt eftirmannsreglu. Þá fylgja eftirlaunagreiðslur þeim kjarasamningsbundnu breytingum sem verða á launum fyrir starfið sem eftirlaunin miðast við. Ef hækkun verður á launum eftirmanns í starfi kannar sjóðurinn í samráði við launagreiðanda hvort sjóðfélagi á eftirlaunum skuli njóta þeirrar hækkunar. Mikilvægt er að eftirlaunaþegar sem velja eftirmannsreglu fylgist með launaþróun viðkomandi starfs og hafi samband við LSR ef þörf er á.
Hægt er að skipta af eftirmannsreglu yfir á meðaltalsreglu en ekki öfugt. Viljir þú breyta af eftirmannsreglu yfir á meðaltalsreglu þarftu að fylla út sérstakt eyðublað og tekur breytingin gildi þremur mánuðum eftir að umsókn berst.
Meðaltals- eða eftirmannsregla
- Meðaltalsreglan er almenna reglan
- Með meðaltalsreglu hækka eftirlaun samkvæmt vísitölu launa opinberra starfsmanna
- Eftirmannsregla býðst ef taka eftirlauna hefst í beinu framhaldi af starfi
- Þá fylgja eftirlaun launaþróun eftirmanns í starfi
Samanburður á meðaltals- og eftirmannsreglu
Þjónustufulltrúar LSR fá reglulega spurningar um hvort sé betra að vera á meðaltals- eða eftirmannsreglu. Við því er ekkert algilt svar, því launaþróun er oft ólík milli mismunandi starfa auk þess sem aðstæður á vinnumarkaði geta verið mismunandi frá einum tíma til annars.
Hver og einn verður því að meta sínar aðstæður og væntingar um þróun áhrifaþátta. Til viðmiðunar höfum við gert samanburð á þróun eftirlauna milli þessara tveggja reglna á tímabilinu frá 2006 til 2025.
Þróun meðaltals- og eftirmannsreglu frá 2006 til 2025
Samanburðurinn hér fyrir ofan sýnir okkur að ef tveir sjóðfélagar fóru á eftirlaun sem námu 100.000 kr. á mánuði 2006 og hvor valdi sína regluna, þá fær sá sem valdi meðaltalsregluna um 348.000 kr. í eftirlaun í janúar 2025 en hinn sem valdi eftirmannsregluna fær u.þ.b. 296.000 kr.
-
Við val á reglu er mikilvægt að muna að alltaf er hægt að færa sig af eftirmannsreglu yfir á meðaltalsreglu, en hins vegar er ekki hægt að færa sig af meðaltalsreglu yfir á eftirmannsreglu. Þú ættir einnig að íhuga eftirfarandi spurningar :
- Hver er staðan á þeim kjarasamningi sem ég fylgi?
- Er nýbúið að semja og staðan því skýr með tilliti til hækkunar á launatöflu? Ef svo er þá getur meðaltalsreglan verið góður kostur.
- Eða eru samningar lausir og staðan því óljós um hvernig þróunin verður? Við þær aðstæður gæti verið skynsamlegt að byrja á því að velja eftirmannsreglu þar til samið hefur verið.
- Áttu von á að laun vegna þess starfs sem þú gegnir nú breytist meira en laun annarra starfa í nánustu framtíð?
- Ef ekki þá er líklegra að meðaltalsreglan reynist betri kostur.
LSR mælir einnig með því að lífeyrisþegar á eftirmannsreglu skoði reglulega stöðu sína og kanni hvort meðaltalsreglan gæti hentað þeim betur. Reynslan hefur sýnt okkur að eftir því sem lengra líður frá lífeyristöku eru auknar líkur á að lífeyrir samkvæmt eftirmannsreglu dragist aftur úr launaþróun miðað við lífeyri samkvæmt meðaltalsreglu.
Við niðurlagningu starfs er lífeyrisþegi sjálfkrafa færður yfir á meðaltalsreglu svo launaþróun sé áfram tryggð.
Alla þessa þætti er vert að hafa í huga þegar tekin er ákvörðun um hvor reglan er valin. Sérfræðingar LSR eru ávallt reiðubúnir til að veita persónulega ráðgjöf við val á reglu.
- Hver er staðan á þeim kjarasamningi sem ég fylgi?